Yarı iletken olarak da adlandırılan çipler mikro boyutta makro işlemler yapmaya olanak sağlayan teknolojik ürünlerdir. İçinde bulunduğumuz ve hızla gelişen teknoloji çağında çiplerin kullanım alanı her geçen gün hızla artıyor. Başta otomobil, bilgisayar, telefon, ev elektroniği ve savunma sanayi olmak üzere akla gelebilecek her teknolojik üründe çip kullanılıyor.
Pandemi sürecinde çip üretiminin bir süreliğine durması ve buna karşılık insanların teknolojik ürünlere olan ilgisinin artması piyasada yarı iletkenlerle ilgili arz-talep dengesinin bozulmasına neden oldu. Artan talebi karşılayamayan çip üreticilerinde, global çapta derinleşen bu krizin bugünden yarına çözülemeyeceği konusunda ortak bir görüş hâkim. Uzmanlar en iyi ihtimalle 2022'nin ortalarında bir rahatlamanın olabileceğini söylüyor ancak arzın talebi tam olarak karşılayabileceği yıl olarak 2023'ü hatta 2024'ü işaret ediyor. Standart bir araçta ortalama 300-400; üst segment bir araçta ise ortalama 3000 adet çip kullanıldığı düşünülürse otomobil üreticilerinin çipe olan ihtiyacının hangi boyutlarda olduğu daha da iyi anlaşılıyor.
2020 yılında başlayan ve 2021 yılında tüm dünyada derinden hissedilen ancak ne zaman sona ereceği tam olarak kestirilemeyen çip krizinin gündemden düşmeye pek de niyeti yok gibi. Otomotiv sektöründe başlayıp diğer sektörlere de yayılan çip krizi bu süreçte birçok otomobil devinin Türkiye ve dünyadaki fabrikalarında zaman zaman üretime ara vermesine neden oldu. Samsung, LG, Apple gibi yüksek teknolojik cihaz üreten firmalar da çip kıtlığı nedeniyle üretim miktarlarında kısıtlamaya gittiklerini açıkladı.
Çip tedarik krizinden otomotiv sektörü ile iç içe olan yedek parça sektörü de nasibini aldı ve bu krizden en çok etkilenen sektörlerden biri de yedek parça sektörü oldu. Yeni nesil yüksek teknoloji otomobillerin elektronik aksamlarında yüzlerce hatta binlerce çip kullanılması otomobil yan sanayi ve yedek parça üreticilerini derinden etkiledi. Araç içi elektronik aksamların en basit olanında bile ortalama 40 adet çip kullanılması orijinal oto yedek parça üretimini zora soktu. Sektör temsilcileri yarı iletken tedarikinde yaşanan bu aksamalar nedeniyle müşterilerin bir yedek parçayı aylarca beklediğini ve bu süreçte ciddi mağduriyetler yaşandığını ifade etti.
Çip krizi nedeniyle otomobil üretiminin azalması ikinci el araçlara olan ilgiyi arttırdı ve bunun sonucunda ikinci el oto fiyatlarında ciddi artışlar görüldü. Zaman zaman bazı modellerin ikinci el fiyatı sıfırını da geçti. Çip krizi nedeniyle otomobilde yaşanan tedarik sıkıntısına kur artışı da eklenince Türkiye'de otomobil fiyatlarında ciddi artışlar meydana geldi. Sıfır araçlardaki üretim azlığı nedeniyle ikinci el araçlara talep artınca ikinci elde araç fiyatları da doğal olarak arttı. Hali hazırda çip krizi ve diğer hammaddelerin tedariki ile ilgili yaşanan sorunlar nedeniyle insanlar araç bulmakta zorluk çekmeye devam ediyor. Tüketiciler paraları olsa bile istedikleri marka ve model aracı alamıyor. Müşteriler istedikleri araç için kapora ödeyip sıraya giriyor ve aracın gelmesini aylarca bekliyor. Yaşanan bu sorunların bir nedeni de bazı büyük galerilerin fırsatçılık yaparak Türkiye'ye gelen sınırlı sayıdaki aracı stoklamalarından kaynaklanıyor.
Yeni dünya düzeninde petrol ve altın gibi stratejik bir ürün haline gelen çiplerin büyük bir bölümü Asya kıtasında üretiliyor. Çin'in en büyük üretici olması ve son dönemlerde çip krizini politik bir araç olarak kullanmaya başlaması başta ABD olmak üzere Avrupa ülkelerinde de rahatsızlık oluşturdu ve bu ülkelerde çip üretimiyle ilgili bir tutum değişikliğine neden oldu. Söz konusu ülkeler ihtiyaç duydukları çipleri Asya ülkelerinde yaptırmak yerine kendi ülkelerinde fabrikalar kurarak üretme hedefine odaklandılar ve bununla ilgili Ar-Ge çalışmalara hız verdiler. Uzmanlar önümüzdeki dönemde çiplerin kullanım alanının daha da fazla genişleyeceğini ve buna bağlı olarak çiplere olan talebin daha da çok artacağı görüşündeler.
Kendi imkanlarıyla çip üretemeyen ülkeleri ilerleyen zamanlarda zor bir süreç bekliyor. Özellikle pasaport, kimlik kartları ve savunma alanında kullanılan çipleri yerli teknolojilerle üretemeyen ülkelerin önümüzdeki yıllarda dünyada bir varlık gösteremeyecekleri anlaşılıyor.